Khi thuế quan và chính sách thương mại toàn cầu liên tục thay đổi, nhiều doanh nghiệp vẫn đang băn khoăn giữa việc điều chỉnh chiến lược chuỗi cung ứng hay tiếp tục duy trì như cũ. Trong một buổi hội thảo trực tuyến do CFO Leadership Council (CFOLC) và NetSuite đồng tổ chức gần đây, có đến 75% người tham dự khảo sát cho biết thuế quan đang ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của họ – trong đó 11% cho rằng mức độ ảnh hưởng là rất đáng kể.

Tuy nhiên, gần 1/3 người tham gia thừa nhận rằng họ vẫn chưa có chiến lược ứng phó cụ thể với những biến động gần đây trong chính sách thương mại. Khi được hỏi về sự chuẩn bị cho các thay đổi thuế quan trong tương lai, 44% cho biết họ đang ở mức “tạm ổn” – đã có bước chuẩn bị nhưng vẫn còn cân nhắc các phương án khác. Trong khi đó, 34% thừa nhận rằng họ chưa có sự chuẩn bị nào và đang chờ đợi diễn biến tiếp theo.

Theo chia sẻ từ các chuyên gia trong hội thảo CFOLC – NetSuite, các lãnh đạo tài chính nên tự đặt ra 4 câu hỏi sau trong quá trình lập kế hoạch ứng phó:

Nội dung bài viết
Doanh nghiệp nên tham khảo nguồn thông tin nào để cập nhật về thuế quan?

Không phải nguồn thông tin nào cũng đáng tin cậy như nhau. Vì vậy, việc đánh giá độ chính xác của thông tin là yếu tố then chốt để xây dựng chiến lược ứng phó hiệu quả. Dan Gardner – Chủ tịch công ty tư vấn Trade Facilitators chuyên về chuỗi cung ứng, logistics và tuân thủ thương mại – chia sẻ ba nguồn thông tin mà ông thường sử dụng để cập nhật tình hình mới nhất:

Trang Trade Remedies của Cục Hải quan và Biên phòng Hoa Kỳ (US Customs and Border Protection): Cung cấp thông tin chi tiết về các loại thuế quan và cách thức áp dụng. Đặc biệt, Tài liệu tổng hợp về yêu cầu thuế quan năm 2025 phân tích cụ thể thuế đối với hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ theo Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) và Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962.
Trang các Sắc lệnh Hành pháp trên website chính thức của Nhà Trắng: Cung cấp cơ sở và lý do ban hành từng loại thuế quan.
Website của Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (USITC): Cung cấp Biểu thuế hài hòa (HTS), dữ liệu dòng chảy thương mại và các phân tích tác động của chính sách thương mại.

Vì chính sách thương mại có thể thay đổi rất nhanh, nên các thông tin dễ trở nên lỗi thời, không đầy đủ hoặc sai lệch. Do đó, các lãnh đạo doanh nghiệp cần chọn lọc kỹ nguồn tham khảo và thường xuyên kiểm tra để đảm bảo đang làm việc với dữ liệu cập nhật và chính xác nhất.

Ai nên tham gia vào quá trình thảo luận và ra quyết định?

CFO đóng vai trò then chốt trong việc ứng phó với những thay đổi trong chính sách thương mại, nhưng trách nhiệm không chỉ dừng lại ở lĩnh vực tài chính. Thuế quan ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh như chiến lược mua hàng, chính sách giá bán, hiệu quả vận hành và tuân thủ pháp lý. Do đó, CFO cần phối hợp chặt chẽ với các phòng ban liên quan.

“Đừng vận hành như một hòn đảo đơn độc,” ông Dan Gardner chia sẻ. “Tôi từng làm việc với nhiều doanh nghiệp đã thiết lập một lực lượng đặc nhiệm về thuế quan gồm nhiều chuyên gia đến từ các bộ phận khác nhau. Việc hình thành một đội ngũ đa chức năng để xử lý các vấn đề này như một phần trong hoạt động thường xuyên của doanh nghiệp là yếu tố tạo nên thành công.”

Ngoài việc thành lập lực lượng đặc nhiệm, các chuyên gia cũng khuyến nghị doanh nghiệp nên:

Chỉ định một người phụ trách theo dõi các nguồn thông tin thuế quan đã đề cập.
Xác định rõ người có quyền đưa ra quyết định cuối cùng khi chính sách thay đổi – có thể là đội ngũ đặc nhiệm, CFO, CEO hoặc một nhân sự được uỷ quyền cụ thể.

Việc chủ động phân vai và thiết lập cơ chế phối hợp sẽ giúp doanh nghiệp phản ứng nhanh chóng và chính xác khi môi trường thương mại toàn cầu biến động.

Doanh nghiệp đang sử dụng công cụ gì để quản lý dữ liệu chi phí?

Theo các chuyên gia, file Excel không còn đủ sức để theo dõi và phân tích những chi phí biến động cao như thuế quan.

“Tôi từng làm việc trong môi trường dựa gần như hoàn toàn vào Excel – và điều đó khiến việc hiểu rõ chi phí sản phẩm và xác định đâu là phần bị ảnh hưởng trong danh mục kinh doanh trở nên cực kỳ phức tạp,” ông Ron Monteiro – nhà sáng lập công ty tư vấn KICT – chia sẻ. “Do đó, doanh nghiệp cần tự hỏi: Chúng ta đã có công nghệ phù hợp chưa? Và làm sao để nâng cấp công nghệ, giúp chúng ta nắm bắt dữ liệu nhanh nhất có thể?”

Ông Bona Allen – Phó Chủ tịch cấp cao kiêm CFO của Kajima Building and Design Group – cũng nhấn mạnh, việc sở hữu dữ liệu chính xác và được tích hợp trên một nền tảng thống nhất là yếu tố sống còn trong việc lập kế hoạch kịch bản (scenario planning) một cách kịp thời và sát thực tế.

“Bạn cần một hệ thống tích hợp dữ liệu để có thể nhanh chóng điều chỉnh hoặc xây dựng kịch bản mới, dựa trên các biến động như sản lượng hay giá vốn hàng bán. Excel không còn phù hợp – trừ khi bạn chấp nhận mất vài tuần để xây dựng từng kịch bản,” ông nói.

Tóm lại: Việc đầu tư vào nền tảng công nghệ hiện đại, có khả năng tổng hợp, phân tích và cập nhật dữ liệu theo thời gian thực là bước đi cần thiết để doanh nghiệp phản ứng linh hoạt trước các thay đổi về chi phí và chính sách thương mại.

Làm sao để ra quyết định nhanh hơn?

Trước những biến động khó lường của chính sách thương mại toàn cầu, doanh nghiệp cần tìm ra cách tận dụng dữ liệu hiện có để đưa ra quyết định nhanh hơn so với trước đây.

“Bài học lớn nhất từ các đợt áp thuế vừa qua là: làm sao để hành động nhanh hơn? Làm sao để áp dụng mô hình ngân sách hoặc dự báo theo chu kỳ ngắn – như sprint budget?” ông Monteiro chia sẻ. “Và bài học tiếp theo là: làm sao để ra quyết định khi thông tin chưa đầy đủ? Làm sao áp dụng nguyên tắc 80/20 thay vì cố gắng có đủ 100% dữ liệu rồi mới hành động?”

Theo Monteiro, nguyên tắc 80/20 giúp doanh nghiệp tập trung vào những yếu tố thuế quan có tác động lớn nhất, thay vì sa đà vào việc mô phỏng chi tiết mọi kịch bản có thể xảy ra. Cách tiếp cận này giúp tiết kiệm thời gian, nguồn lực và phản ứng kịp thời với thực tế đang thay đổi từng ngày.

Kết luận: Trong môi trường biến động, khả năng ra quyết định nhanh – dù chưa hoàn hảo – chính là lợi thế cạnh tranh. Doanh nghiệp không cần đợi đến khi có đủ mọi dữ liệu mới hành động, mà cần sẵn sàng thích ứng với mức thông tin “đủ dùng” để đảm bảo tốc độ và hiệu quả.