Thu nhập gộp – tầm quan trọng và cách tính

Thu nhập gộp (Gross income) là chỉ số tài chính quan trọng giúp doanh nghiệp không chỉ dễ dàng theo dõi lợi nhuận từ việc bán hàng hóa và dịch vụ mà còn giúp doanh nghiệp có thể biết rõ tỷ lệ doanh thu dành cho chi phí sản xuất và tỷ lệ còn lại để phục vụ cho các hoạt động khác như mở rộng kinh doanh hay vận hành hằng ngày. Phân tích thu nhập gộp còn giúp doanh nghiệp nhận diện các cơ hội cải thiện, không chỉ duy trì mà còn tăng cường biên lợi nhuận trong hoạt động kinh doanh. 

Thu nhập gộp là gì? 

Thu nhập gộp (Gross Income), còn được gọi là lợi nhuận gộp, là tổng doanh thu từ hoạt động bán hàng, sau khi đã trừ đi giá vốn hàng bán (COGS) hoặc chi phí cung cấp dịch vụ. Bài viết này sẽ chỉ đề cập đến giá vốn hàng bán (COGS) để đơn giản hóa.

Lợi nhuận gộp cho thấy mức độ sinh lời của doanh nghiệp trong một giai đoạn cụ thể, trước khi tính đến các chi phí khác. Chỉ số này chỉ tập trung vào các chi phí trực tiếp như sản xuất, nhân công và nguyên vật liệu, mà không tính đến các chi phí gián tiếp như bán hàng, tiếp thị, chi phí quản lý, thuế và lãi vay. 

Việc theo dõi thu nhập gộp giúp chủ doanh nghiệp có được cái nhìn tài chính quan trọng, như sự biến động của chi phí theo thời gian, ảnh hưởng của việc thay đổi giá cả,… Từ đó, họ có thể xây dựng chiến lược tăng doanh thu, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp và linh hoạt đối phó với những biến động của thị trường. 

Đây cũng là một trong nhiều chỉ số lợi nhuận được chủ doanh nghiệp sử dụng để đánh giá mức độ sinh lời ở các cấp độ khác nhau, bên cạnh thu nhập từ hoạt động kinh doanh và thu nhập ròng. Cả ba chỉ số này đều có thể được tính toán dựa trên báo cáo thu nhập của công ty. 

Điểm chính 

• Thu nhập gộp là một chỉ số tài chính quan trọng, thể hiện khả năng sinh lời từ việc sản xuất hàng hóa và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp. Chỉ số này chỉ tính đến các chi phí trực tiếp cho sản xuất, không bao gồm các chi phí gián tiếp và chi phí phụ trợ. 

• Doanh nghiệp có thể tính thu nhập gộp theo công thức đơn giản: lấy doanh thu trừ đi giá vốn hàng bán (COGS). 

• Lợi nhuận gộp càng cao, doanh nghiệp càng có nhiều nguồn lực tài chính để sử dụng cho các mục đích khác, chẳng hạn như chi phí vận hành và tái đầu tư. 

• Báo cáo thu nhập gộp chính xác giúp doanh nghiệp xác định những lĩnh vực có thể giảm chi phí và cải thiện lợi nhuận. Đồng thời, việc này còn giúp doanh nghiệp duy trì sự minh bạch tài chính, tuân thủ các quy định pháp lý và cung cấp thông tin tài chính rõ ràng cho các bên liên quan. 

Giải thích về Thu nhập gộp 

Trong bối cảnh hiện nay, tính cạnh tranh và đảm bảo lợi nhuận của doanh nghiệp trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Khách hàng có rất nhiều thông tin điện tử để so sánh các sản phẩm về tính năng, chất lượng và giá cả. Cùng lúc đó, sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng toàn cầu đã khiến chi phí nguyên vật liệu biến động mạnh trong nhiều năm qua, đặc biệt trong các lĩnh vực xây dựng, nhựa và vật liệu xây dựng, theo dữ liệu từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Điều này khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc duy trì biên lợi nhuận gộp ổn định (tỷ lệ giữa doanh thu và phần còn lại sau khi trừ giá vốn hàng bán), do chi phí biến động không lường trước được 

Nguồn: International Monetary Fund data retrieved from FRED, Ngân hàng Dự trữ Liên bang St. Louis, ngày 23 tháng 1 năm 2024. 

Việc thường xuyên phân tích thu nhập gộp giúp các doanh nghiệp kiểm soát sự biến động của chi phí và có những hành động kịp thời để duy trì biên lợi nhuận. Mặc dù lợi nhuận gộp không phải là thước đo cuối cùng về khả năng sinh lời của doanh nghiệp nhưng nó cung cấp những thông tin rất quan trọng để đánh giá tình hình tài chính. Nếu thu nhập gộp không đủ để trang trải chi phí hoạt động và các nghĩa vụ khác, doanh nghiệp cần phải tìm cách giảm chi phí hoặc tăng doanh thu. Nếu không, họ có thể phải đối mặt với việc hoạt động không có lãi. 

Mặc dù khác nhau, cả hai chỉ số thu nhập gộp và thu nhập ròng đều được thể hiện trên báo cáo thu nhập của doanh nghiệp; thu nhập gộp nằm ở phần đầu báo cáo, còn thu nhập ròng nằm ở dòng cuối cùng. Sự phân biệt này giúp người đọc báo cáo tài chính có cái nhìn tổng quan về mức độ sinh lời từ hoạt động chính của công ty cũng như khả năng sinh lời tổng thể của doanh nghiệp. 

Cách tính thu nhập gộp của doanh nghiệp 

Để tính toán chính xác thu nhập gộp và tận dụng tối đa việc phân tích, cần có dữ liệu chính xác và luôn được cập nhật. Những số liệu không chính xác có thể dẫn đến sai lệch trong chiến lược, làm doanh nghiệp đưa ra các quyết định không hiệu quả, chẳng hạn như giảm giá những mặt hàng đã có biên lợi nhuận thấp. Ngược lại, dữ liệu cũ có thể khiến doanh nghiệp phản ứng chậm trước những thay đổi của thị trường, tạo cơ hội cho đối thủ vượt lên. 

Để hạn chế các rủi ro này, nhiều công ty hiện nay sử dụng phần mềm kế toán hoặc các hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) để tự động hóa và đẩy nhanh quá trình tính toán, giảm thiểu sai sót và tăng tốc độ tạo báo cáo. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể đánh giá hiệu quả tài chính thường xuyên hơn, phân tích xu hướng tốt hơn và phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn 

Cách tính bắt đầu từ tổng doanh thu của việc bán sản phẩm. Sau đó, trừ đi tất cả các chi phí trực tiếp liên quan đến sản xuất để ra được thu nhập gộp. Ví dụ, một nhà sản xuất đồ nội thất có chiếc bàn có chi phí sản xuất là 120 USD và được bán với giá 200 USD, và nhà sản xuất này bán được 500 chiếc bàn trong một tháng. Phép tính thu nhập gộp sẽ như sau: 

Thu nhập gộp = 100.000 USD (200 USD x 500 bàn) – 60.000 USD (120 USD x 500) = 40.000 USD 

Số tiền 40.000 USD này có thể được sử dụng cho các chi phí khác như hoa hồng bán hàng, bảo hiểm, thuế, tái đầu tư để phát triển hoặc phân phối cho các chủ sở hữu/cổ đông. 

Tuy nhiên, đây chỉ là một ví dụ đơn giản. Thông thường, đối với một công ty sản xuất, đặc biệt là công ty sản xuất nhiều sản phẩm, việc tính toán giá vốn hàng bán là một công việc phức tạp, đòi hỏi sự chuyên môn về kế toán, mua hàng và quản lý hàng tồn kho. 

Thu nhập gộp và thu nhập ròng 

Thu nhập gộp và thu nhập ròng đều là những chỉ số tài chính quan trọng, mỗi chỉ số phản ánh một góc độ khác nhau về sức khỏe tài chính của doanh nghiệp. Thu nhập gộp chỉ thể hiện lợi nhuận sau khi trừ chi phí sản xuất trực tiếp từ doanh thu bán hàng. Trong khi đó, thu nhập ròng lại bao gồm tất cả các chi phí kinh doanh phát sinh trong kỳ, như thuế, lãi vay và thu nhập ngoài sản xuất. Với tính toàn diện, thu nhập ròng được xem là thước đo quan trọng nhất để đánh giá lợi nhuận toàn diện của doanh nghiệp. 

Tại sao Thu nhập gộp lại quan trọng đối với doanh nghiệp? 

Thu nhập gộp là thước đo quan trọng đánh giá hiệu quả hoạt động bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp. Không có theo dõi và báo cáo chi tiết về thu nhập gộp có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tài chính và sự tăng trưởng của doanh nghiệp. Thu nhập gộp là nền tảng cho toàn bộ hoạt động kinh doanh, giúp doanh nghiệp xác định cách quản lý chi phí và lợi nhuận trực tiếp từ hoạt động kinh doanh cốt lõi. 

Phân tích tài chính: Thu nhập gộp là số liệu giúp doanh nghiệp phân tích mức lợi nhuận thu được từ việc bán hàng và dịch vụ sau khi trừ chi phí sản xuất. Điều này giúp doanh nghiệp nhận diện các cơ hội để tối ưu hóa chi phí, tăng cường lợi nhuận bằng cách cắt giảm các chi phí không cần thiết như lưu kho hay vận hành. Thu nhập gộp còn được sử dụng để so sánh khả năng sinh lời của các doanh nghiệp trong cùng ngành hoặc qua các giai đoạn khác nhau, nhằm nhận biết xu hướng và cải thiện hoạt động. 

Quyết định kinh doanh: Khi so sánh thu nhập gộp với các chỉ số khác như thu nhập ròng, doanh nghiệp có thể thấy rõ tỷ lệ doanh thu chi cho sản xuất và dịch vụ so với các chi phí gián tiếp như lương hành chính hay vật tư văn phòng. Những chi phí gián tiếp này thường dễ kiểm soát hơn so với chi phí sản xuất, vốn phụ thuộc nhiều vào nhà cung cấp và thị trường. 

Báo cáo: Thu nhập gộp thường được ghi nhận ở phần đầu của báo cáo thu nhập, cung cấp cho các bên liên quan cái nhìn tổng quan về tình hình bán hàng và lợi nhuận ban đầu. 

Ví dụ về Thu nhập gộp cho Doanh nghiệp 

Để minh họa về thu nhập gộp, hãy xem xét hai ví dụ sau: 

Carrie’s Computers, một nhà sản xuất điện tử đã kiếm được $125.000 từ doanh thu bán hàng trong tháng trước. Để tạo ra hàng tồn kho, công ty đã chi $50.000 cho nguyên liệu thô, lao động nhà máy và chi phí trực tiếp khác. Bằng cách trừ đi giá vốn hàng bán (COGS) từ tổng doanh thu, thu nhập gộp của công ty là $75.000. Một phần của thu nhập này đã được sử dụng cho chi phí hoạt động, phần còn lại tái đầu tư vào việc phát triển dòng sản phẩm mới. 

Một công ty khác là Everett’s Electronics, cũng trong lĩnh vực điện tử có $150.000 doanh thu. Tuy nhiên, vì sử dụng nguyên liệu cao cấp, COGS của công ty lên đến $80.000, dẫn đến thu nhập gộp chỉ là $70.000. Qua phân tích so sánh, Everett nhận thấy rằng chi phí cao hơn đã khiến thu nhập gộp của công ty thấp hơn $5.000 đô la so với Carrie’s Computers, mặc dù doanh thu cao hơn. Để cải thiện biên lợi nhuận, công ty có hai lựa chọn: thay đổi nhà cung cấp với giá thấp hơn hoặc tăng giá.

Sau khi tham khảo phản hồi khách hàng, Everett quyết định duy trì chất lượng nguyên liệu và tăng giá để cải thiện lợi nhuận. Đồng thời, trong quá trình phân tích, công ty cũng nhận diện một số điểm kém hiệu quả trong quy trình sản xuất và tinh chỉnh chúng, tạo ra lợi nhuận cao hơn so với chỉ tăng giá. 

Tính toán và Theo dõi Thu nhập Gộp với Phần Mềm Kế Toán Oracle NetSuite 

Việc theo dõi lợi nhuận của doanh nghiệp có thể tốn nhiều thời gian và đầy thách thức. Quá trình thu thập dữ liệu và ra quyết định chậm trễ có thể dẫn đến bỏ lỡ cơ hội doanh thu. Tuy nhiên, với phần mềm quản lý tài chính NetSuite, doanh nghiệp có thể quản lý tất cả tài chính tại một nơi. NetSuite cung cấp các công cụ tự động hóa để nhanh chóng và chính xác tạo ra báo cáo tài chính dựa trên dữ liệu mới nhất. 

Với khả năng hiển thị theo thời gian thực về hiệu suất tài chính, bao gồm thu nhập gộp, NetSuite giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định nhanh chóng khi điều kiện thị trường thay đổi hoặc chiến lược mới đang ảnh hưởng đến hiệu suất kinh doanh. 

NetSuite cũng cung cấp các bảng điều khiển tùy chỉnh, cho phép nhà quản lý truy cập tất cả dữ liệu cần thiết thông qua các chỉ số tài chính tùy chỉnh. Những thông tin chi tiết này hỗ trợ quản

lý tài chính chủ động và chiến lược kinh doanh. Nền tảng toàn diện của NetSuite mang lại sự minh bạch, giúp nhà quản lý điều hành lợi nhuận ở mọi lúc, mọi nơi. 

Nguồn: What Is Gross Income? Calculation & Importance | NetSuite